Financiële steunverlening behoort tot de taken van de diaken. Maar hoe doe je dat dan op een verantwoorde en barmhartige manier? De vragenlijst hieronder biedt je daarvoor handvatten. Het beantwoorden van de drie vragen helpt je om in concrete situaties barmhartige en verantwoorde financiële steun te bieden doordat inzichtelijk wordt gemaakt wat voor soort hulp er nodig is. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen acute en meer langdurige hulp.

Als het om de centen gaat…

Je kunt als diaken te maken krijgen met situaties van schulden en financiële tegenslagen binnen en buiten de gemeente. De brochure ‘ Als het om de centen gaat (2416 downloads) ’ biedt praktische adviezen en ondersteuning, zodat je hulp kunt bieden waardoor nieuw perspectief ontstaat en de liefde van Christus handen en voeten krijgt.

Download de brochure

Stappenplan protocol individuele hulpverlening

Spreek als diaconie een vaste werkwijze (een protocol) af. Dat geeft duidelijkheid binnen de diaconie. Met een heldere, transparante en vaste werkwijze verlaag je daarnaast de vaak hoge drempel naar de diaconie. Gemeenteleden weten waar ze aan toe zijn en wat ze kunnen en mogen verwachten. In zeven stappen stel je een protocol op voor jouw diaconie.

Download de handreiking

Overwegingen vooraf

Wanneer je met de vragenlijst aan de slag gaat, is het goed om de volgende punten daarbij steeds in het achterhoofd te houden:

  •  Jezus vraagt van ons dat we onze naaste lief hebben als onszelf. Laat dat in al het diaconale werk steeds de leidraad zijn. Hoe weerspiegel je zijn barmhartigheid zo optimaal mogelijk?
  • Een schema kan je zeker helpen en het voorkomt willekeur, maar het houdt geen rekening met individuele omstandigheden van mensen. Laat het schema nooit de barmhartigheid beknellen.
  • Laat barmhartigheid barmhartigheid begrenzen. Dat wil zeggen, de enige juiste motivatie om iemand een bepaalde vorm van steun te onthouden, is dat het onbarmhartig zou zijn om door te gaan. Het is bijvoorbeeld onbarmhartig om een drugsverslaafde geld te geven, omdat dat zijn verslaving niet oplost, maar juist in stand houdt. Hier is een andere vorm van hulp nodig.
  • Om objectief en transparant de hoogte van ondersteuningen vast te stellen, kun je gebruik maken van het persoonlijk budget advies van het NIBUD. Dit is een hulpmiddel dat inzicht geeft in inkomsten en uitgaven en vergelijkt deze met een aantal normbedragen.
  • Maak onderscheid tussen mensen die voor de eerste keer met een hulpvraag komen en mensen die ‘op herhaling’ komen. Bij herhaling is er vaak meer aan de hand en moet het onderliggende probleem boven water komen om echt te kunnen helpen (zie actie b uit de vragenlijst).
  • De diaconie verstrekt in principe een gift, tenzij er goede redenen zijn om een lening te verstrekken. Je kunt dan denken aan situaties waarin een lening beter past in de weg van herstel of wanneer de betrokkene er zelf uitdrukkelijk om vraagt.
  • Als diaconie wil je graag helpen. Maar je bent niet de enige speler op het sociaal maatschappelijke veld. Je draagt de verantwoordelijkheid dus niet alleen. Ken de sociale voorzieningen en de sociale kaart.

De vragen

  • 1. Raken de financiële problemen de dagelijkse levensbehoeften zoals eten, kleding, huisvesting, energievoorziening e.d.?

    Ja? Ga naar vraag 2.
    Nee? Dan is financiële ondersteuning door de diaconie meestal niet aan de orde. Ga naar actie C.

  • 2. Zijn de financiële problemen acuut: kan men voor de komende dagen of weken niet de dagelijkse levensbehoeften betalen?

    Ja? Ga naar actie A.
    Nee? Dan is er tijd voor breder overleg. Zie actie B.
    Ga naar vraag 3.

  • 3. Lijken de financiële problemen tijdelijk, maximaal x weken?

    Ja? Houd na de eerste hulp de vinger aan de pols.
    Nee? Dan is naast acute steun verder overleg noodzakelijk. Ga naar Actie B.

De acties

  • Actie A: Helpen bij acute financiële problematiek.

    Doe een kort onderzoek naar de feiten. Is het verhaal overtuigend?
    Overleg met een andere diaken (bijv. de voorzitter van de diaconie).
    Geef een bedrag voor de eerste levensbehoefte voor de komende periode, maximaal twee weken.
    Herhaal dit zo nodig nog twee keer.
    Rapporteer op de eerstkomende diaconievergadering en vraag goedkeuring over je handelen.

  • Actie B: Helpen bij langdurige financiële problematiek, al of niet acuut.

    Ga samen met een medediaken op bezoek;
    Doe onderzoek naar de feiten; eventuele onderliggende problemen moeten op tafel komen;
    Onderzoek of optimaal gebruik is gemaakt van beschikbare vergoedingen, uitkeringen en subsidies.
    Betrek een eventueel eigen vermogen van de hulpvrager in je overwegingen;
    Rapporteer aan de diaconie en doe een voorstel. Beschrijf ook afspraken over hoe eventuele onderliggende problemen door steunontvanger worden opgelost;
    Langduriger diaconale ondersteuning kan alleen worden verstrekt wanneer er tegelijkertijd gewerkt wordt aan een structurele oplossing. De inzet van de steunontvanger is hierbij natuurlijk een belangrijke factor.
    De diaconie geeft toestemming tot maximaal x maanden;
    Herhaal dit zo nodig nog x keer, elke keer is opnieuw een besluit van de diaconie nodig;
    Maandelijks wordt de diaconie gerapporteerd over de voortgang.
    Doorverwijzen bij onderliggende problemen kan nodig zijn, zie actie C.

  • Actie C: Helpen bij financiële problemen die niet direct te maken hebben met dagelijkse levensbehoeften.

    Voor veel van de situaties geldt onder dit punt, geldt dat er wel een hulpvraag is en dat er dus ook echt hulp nodig is, maar geen ‘noodhulp’. In dit geval kan er naast doorverwijzen naar andere instanties, toch ook een bepaalde vorm van begeleiding of ondersteuning door de diaconie nodig zijn.

    Als de problematiek met een bedrijf te maken heeft, is faillissement meestal de aangewezen weg;
    Als de problematiek met schulden te maken heeft, is (professionele) schuldhulpverlening noodzakelijk;
    Als de problematiek met psychiatrische problemen of verslaving te maken heeft, is (professionele) hulpverlening (GGZ) noodzakelijk;
    Als het gaat om vakanties, lidmaatschap van een sportclub of muziekvereniging o.i.d., speelt de lokale context een belangrijke rol. Wat is ‘normaal’ in de omgeving? Is er sprake van sociale uitsluiting als de hulp niet wordt toegekend? Dan alsnog overwegen om financiële steun te verlenen.

Opmerkingen

  • Voor mensen die niet met geld om kunnen gaan, moet overwogen worden giften in natura te geven.
  • Het is voor snel handelen nuttig wanneer elke diaken over een bepaald bedrag aan handgeld beschikt dat hij snel kan inzetten voor de eerste steun.
  • Voor mensen die van een uitkering leven, is overleg met de sociale instanties noodzakelijk.